(Trang 15)
| Yêu cầu cần đạt - Thực hiện được phác thảo thiết kế và hoàn thiện đồ trang sức từ vật liệu sẵn có. Trong đó, thể hiện sự kết hợp giữa tính thẩm mĩ và tính ứng dụng. - Phân tích được tính thẩm mĩ và tính ứng dụng thông qua sản phẩm đồ trang sức đã thực hiện. - Hình thành niềm yêu thích đối với lĩnh vực thiết kế trang sức và biết ứng dụng vào cuộc sống. |
KHÁM PHÁ
Đồ trang sức thủ công là những sản phẩm hoặc chi tiết được chế tác bằng tay và thường là độc bản. Những sản phẩm này có thể bao gồm từ những mặt dây chuyền và vòng tay được lắp ráp bằng tay đơn giản đến những thiết kế phức tạp mất nhiều ngày và cần có các kĩ thuật lành nghề để hoàn thành.
Đồ trang sức thủ công bằng vật liệu thông dụng(1)
Tìm hiểu về công cụ và kĩ thuật cơ bản trong chế tác đồ trang sức thủ công.
(1) Nguồn: Đông Hưng
(Trang 16)
NHẬN BIẾT
Một vài đặc điểm của đồ trang sức thủ công
Tinh truyền thống: Nhiều đồ trang sức được truyền qua nhiều thế hệ và được xem là kỉ vật của một dòng họ, gia đình. Ở một số dân tộc, đồ trang sức có tạo hình thể hiện biểu tượng văn hoá đại diện cho truyền thống nên rất được coi trọng và sử dụng trong những dịp đặc biệt như ngày lễ, Tết hoặc sự kiện trọng đại của cộng đồng.
Hoa tai bạc của đồng bào dân tộc Khơ Mú(1)
- Tính độc đáo: Đồ trang sức thủ công không chỉ có mục đích làm đẹp cho con người mà còn biểu thị trình độ thẩm mĩ và kĩ thuật chế tác đạt tới đỉnh cao. Do chế tác một cách thủ công nên mỗi sản phẩm thể hiện những nét khác biệt rất riêng. Qua bàn tay khéo léo của thợ lành nghề, những sản phẩm ra đời đều mang những nét đẹp không hoàn toàn giống nhau ở sản phẩm khác.
Vòng đeo tay bạc(2)
(1), (2) Nguồn: Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam
(Trang 17)
- Tính kinh tế: Đồ trang sức thủ công được làm từ những nguyên vật liệu sẵn có như sợi vải, kim loại, vỏ ốc, vỏ sò cho đến các loại hạt nhựa,... Bằng sự tỉ mỉ, khéo léo, người thực hiện tạo ra được những món đồ tỉnh xảo, hấp dẫn. Nhờ vậy, nhiều sản phảm vừa đảm bảo yếu tố thẩm mĩ, mới lạ, vừa có giá thành phù hợp với số đông người sử dụng.
Dây chuyền của đồng bào dân tộc Xơ Đăng(1)
Câu hỏi: Em thích đặc điểm nào của đồ trang sức thủ công? Vì sao?
EM CÓ BIẾT:
Sự khác nhau giữa trang sức thủ công và trang sức sản xuất hàng loạt:
| Ưu điểm | Hạn chế | |
| Đồ trang sức sản xuất hàng loạt | Sản xuất với số lượng lớn trong thời gian ngắn | Chi phí đầu tư cho khuôn mẫu cao |
| Sản xuất số lượng nhiều sẽ có giá thành thấp | Sản xuất số lượng lớn nên thiều tỉnh độc đáo của sản phẩm | |
| Đạt hiệu quả cao với số lượng lớn | Kém linh hoạt khi cần sự thay đổi mẫu mã | |
| Đồ trang sức thủ công | Thiết kế độc đáo | Chi phí cao do các quy trình mới, phức tạp |
| Có tính chất nghệ thuật cao. và mang phong cách riêng theo nhu cầu, sở thích của người sử dụng | Dựa vào bản phác thảo và mô tả của nhà thiết kế để tạo ra tác phẩm cuối cùng nên có sự sai lệch nhất định | |
| Đáp ứng nhu cầu riêng biệt của khách hàng | Cần nhiều thời gian để chế tác sản phẩm |
Câu hỏi: Đồ trang sức thủ công gồm có những loại nào?
(1) Nguồn: Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam
(Trang 18)
Một số đồ trang sức làm từ vật liệu sẵn có
Dây chun/thun(1)
Vòng tay làm từ dây chun thun(2)
Hạt nhựa(3)
Vòng cổ làm từ hạt nhựa(4)
Cành cây khô(5)
Vòng cổ làm từ cành cây khô(6)
(1), (2), (3), (4), (5), (6) Nguồn: Shutterstock
(Trang 19)
Một số lưu ý khi lựa chọn vật liệu trong thiết kế trang sức
Khi thiết kế, gia công đồ trang sức nói chung và đồ trang sức thủ công nói riêng, nhà thiết kế cần quan tâm đến tính cách của người dùng để lựa chọn vật liệu phù hợp.
- Sang trọng, thanh lịch: Phù hợp với trang sức sử dụng ngọc trai, kim loại đình một viên đá quý. Trang sức chọn theo một bộ sẽ tăng thêm sự bất mắt, hài hoà đồng thời thể hiện được đẳng cấp của mình.
Bộ trang sức(1)
- Cá tính, mạnh mẽ, thích phá cách: Phù hợp trang sức làm bằng gỗ, da, kim loại cùng kiểu dáng lạ mắt, độc lạ....
Bộ vòng đeo cổ(2)
- Nữ tính: Phù hợp với trang sức có kiểu dáng thanh mảnh hoặc có nhiều hoạ tiết.
Bộ trang sức(3)
Câu hỏi: Em sẽ lựa chọn vật liệu nào trong làm mẫu trang sức thủ công? Với vật liệu này, em cần quan tâm đến kĩ thuật thực hiện nào?
(1) Nguồn: Nguyễn Thị Thuỳ Linh
(2) Nguồn: Đông Hưng
(3) Nguồn: Nguyễn Quỳnh Như
(Trang 20)
Một số kĩ thuật thực hiện trang sức thủ công
- Kĩ thuật mở và đóng vòng tròn
Kĩ thuật này thường được sử dụng trong làm nhẫn đeo tay. Để có thể uốn được dây thép cứng thành một vòng tròn theo cỡ tay người đeo, cần sử dụng hai kim mũi phẳng đề uốn và đóng vòng. Nếu vòng dây thép không đóng hoàn toàn, có thể sử dụng kim mũi phầng bóp nhẹ.
Kĩ thuật mở và đóng vòng tròn trong thiết kế trang sức(1)
- Kĩ thuật tết dây
Kĩ thuật này thường được sử dụng trong kết hợp hai loại dây để làm dây đeo cho dây chuyền đeo cổ hay đeo tay. Đề tết được hai loại dây khác nhau, có thể khác màu hay vật liệu, bạn cần cất hai sợi dây có độ dài bằng nhau, sau đó vặn hai sợi dây chuyển động theo chiều kim đồng hồ. Sau đó, lấy cả hai sợi dây buộc và xoần chúng lại với nhau theo chuyển động ngược chiều kim đồng hồ để cố định lại có thể nhỏ keo lên đầu sợi dây để tránh bị xỗ hay mở.
Vòng tay được làm từ kĩ thuật tết dây
(1), (2) Nguồn: Shutterstock
(Trang 21)
EM CÓ BIẾT:
- Kĩ thuật hàn kim loại
Kim loại hàn là hợp kim được dùng để liên kết các kim loại có nhiệt độ nóng chảy cao. Kim loại hàn được làm nóng chảy bằng nhiệt từ mỏ hàn, sau đó sẽ tràn vào bề mặt theo lực mao dẫn, cho phép kết nối các mối hàn lại với nhau.
Kĩ thuật hàn kim loại trong thiết kế trang sức(1)
- Kĩ thuật đính hạt
Kĩ thuật này được sử dụng để gắn đã hay một loại vật liệu khác lên mặt dây chuyền. Khi gắn hai vật liệu khác nhau, cần tìm hiểu kĩ về loại keo gắn phù hợp. Để gắn chắc chắn và sử dụng lâu bền, cần dùng vài khô loại bỏ bụi hoặc dầu mỡ. Sau đó, nhỏ một giọt keo vào vùng cần đình và dân keo trải đều trên bề mặt. Đặt viên đá vào vị trí và đề keo khô hoàn toàn.
Kĩ thuật đình hạt trong thiết kế trang sức(2)
(1), (2) Nguồn: Shutterstock
(Trang 22)
Các bước cơ bản trong thực hiện sản phẩm trang sức thủ công
- Các bước gợi ý thực hiện sản phẩm:
+ Xác định loại trang sức muốn thực hiện và tìm ý tưởng:
+ Vẽ phác thảo và đưa ra phương án thực hiện;
+ Lựa chọn và gia công vật liệu phù hợp với thiết kế;
+ Lắp ghép các vật liệu để tạo hình sản phẩm;
+ Hoàn thiện sản phẩm:
+ Viết bản mô tả sản phẩm và hướng dẫn cách sử dụng.
- Tham khảo các bước thiết kế vòng đeo tay:
+ Lấy ý tưởng từ mặt trời
+ Vẽ phác thảo và lựa chọn phương án thể hiện
(Trang 23)
+ Lựa chọn vật liệu phù hợp với thiết kế
+ Làm mặt chính của dây chuyền
(Trang 24)
+ Làm bộ phận kết nổi mặt chính với dây đeo
+ Hoàn thiện sản phẩm
(Trang 25)
+ Viết bản mô tả, hướng dẫn cách sử dụng
- Tên gọi: "Vòng toà sáng".
- Đối tượng sử dụng: Dành cho thanh niên.
- Vật liệu: dây inox, dây đồng, dây da đã qua sử dụng. Những vật liệu này đã được vệ sinh, không hại cho da.
- Cách sử dụng: Dùng để đeo cổ.
- Khuyến cáo: Không được dùng hoá chất để tẩy rửa, vệ sinh.
(Trang 26)
Kết hợp giữa đồ trang sức với trang phục
Khi kết hợp giữa đồ trang sức (đơn lẻ hoặc theo bộ) với trang phục phù hợp sẽ giúp cho người dùng trở nên nổi bật và thu hút hơn. Một số gợi ý trong việc kết hợp đồ trang sức với trang phục:
| - Trang phục rộng, nhiều hoạ tiết nên chọn trang sức đơn giản tinh tế. Trên toàn bộ trang phục, chỉ cần tập trung và gây ấn tượng ở một điểm.
Trang sức tạo điểm nhấn(1) |
- Trang phục đơn giản phù hợp với trang sức có nhiều hoạ tiết cầu kì, tỉ mỉ.
Hoa tai có thiết kế cầu kì(2)
(1), (2) Nguồn: Shutterstock
(Trang 27)
- Trang sức và quần áo, phụ kiện cùng tông màu.
Vòng cổ và trang phục có cùng tông màu(1)
Trang sức và quần áo cùng phong cách: Cách kết hợp đồ trang sức sẽ thể hiện thị hiếu thầm mĩ của người sử dụng. Nếu muốn phối một số vòng đeo tay hoặc dây chuyền với trang phục đang mặc, cần phải đảm bảo chúng có cùng một phong cách. Với phong cách đường phố, nên chọn trang sức to bản bằng kim loại, gỗ hoặc da. Còn nếu là phong cách nữ tính thì cần những chiếc vòng ngọc trai hay nhẫn đình đã đi kèm.
Bộ trang sức kết hợp hài hoà với trang phục(2)
(1), (2) Nguồn: Shutterstock
(Trang 28)
- Trang sức và quần áo theo mùa: Giống như quần áo, đồ trang sức cũng nên được thay đổi theo mùa. Vào mùa hè, làn da thường hồng hào và sáng hơn, trang phục cũng được may với chất liệu mỏng, thoáng mát nên cần ưu tiên các trang sức mành, nhiều màu sắc. Vào mùa đông, các trang sức có tông màu bạc hoặc vàng ánh kim, thiết kế dày, to bản hoặc dạng chùm sẽ dễ kết hợp với trang phục dày, săm màu.
Câu lệnh thực hành: Thiết kế và tạo mẫu một đồ trang sức phù hợp với bộ trang phục em yêu thích bằng vật liệu sẵn có.
Bộ trang sức kết hợp với trang phục mùa đông(1)
THẢO LUẬN
Trao đổi trước nhóm, lớp về sản phẩm đã thực hiện theo các nội dung sau:
- Ý tưởng: Làm sản phẩm gì? Màu sắc như thế nào? Phù hợp với trang phục nào?
- Vật liệu: Sản phẩm làm bằng vật liệu gì?
- Giải pháp thực hiện mẫu trang sức:
+ Dùng vật liệu sẵn có nào?
+ Kết nối các thành phần với nhau bằng gì?
VẬN DỤNG
Mỗi nhóm làm một món đồ trang sức bằng vật liệu tái sử dụng, trao tặng cho trẻ em nghèo ở địa phương nơi mình sinh sống.
Gợi ý:
Bước 1: Phác thảo ý tưởng và lựa chọn vật liệu
Bước 2: Vẽ bản thiết kế và cụ thể hoá phương án thực hiện
Bước 3: Xử lí các vật liệu đề tạo hình sản phẩm
Bước 4: Phối màu và hoàn thiện trang trí
(1) Nguồn: Đông Hưng
(Trang 29)
Sản phẩm trang sức làm từ vật liệu sẵn có
Vòng có chất liệu gồm, bạc và đá màu(1)
Vòng cổ chất liệu sơn mài, kết hợp xích và da(2)
(1), (2) Nguồn: Đông Hưng
(Trang 30)
EM CÓ BIẾT:
Nghề kim hoàn và làng nghề kim hoàn truyền thống
Nghề kim hoàn là nghề chế tác đồ trang sức tinh xảo như nhẫn, dây chuyền, hoa tai..... từ các kim loại quý như vàng, bạc kết hợp với đá quý. Đây là một nghề có từ lâu đời với nhiều kĩ thuật làm trang sức thủ công nên cần có sự sáng tạo và yêu cầu khéo léo từ người thợ với nhiều công đoạn như: cất, gọt, chạm đề gia công, chế tác các kim loại quý thành các chi tiết kim hoàn, cần, mài, đánh bóng đá quý để gắn và hoàn thiện trên đồ trang sức....
Ở nước ta, nghề kim hoàn đã có từ hàng ngàn năm và đã trở thành nghề truyền thống ở nhiều địa phương như:
Nghề kim hoàn ở Định Công (Hà Nội) với lịch sử lâu đời, tồn tại khoảng 1 500 năm. Sản phẩm của làng nghề là những món đồ trang sức vàng, bạc có tính thẩm mĩ cao.
Nghề kim hoàn ở Châu Khê (Hải Dương): Từ nghề đúc bạc, những người thợ kim hoàn ở Châu Khê đã phát triển lên nghề làm đồ trang sức vàng, bạc, đáp ứng được nhu cầu của thị trường hiện nay với những sản phẩm như dây chuyền, khuyên tai, nhẫn, vòng, lắc.....
Nghề kim hoàn ở Đồng Xâm (Thái Bình) nổi tiếng khắp nơi bởi độ tinh xảo với những món hàng trang sức chạm bạc độc đáo nổi bật hình khối nhờ đặc tinh phản quang của chất liệu bạc, cũng như sự tinh xảo trong chế tác hoa văn trang trí.
Nghề kim hoàn ở Kế Môn (Thừa Thiên Huế): Các sản phẩm trang sức như vòng, nhẫn, lắc, dây chuyền, khuyên tai bằng vàng hoặc bạc có chất lượng với kĩ thuật tay nghề tinh xảo và chạm khắc cầu kì được làm ra bởi những người thợ có kinh nghiệm, khéo tay và tính thẩm mĩ, sáng tạo,...
Sản phẩm đồ trang sức của nghề kim hoàn ở Châu Khê(1)
(1) Nguồn: Nguyễn Văn Đức
(Trang 31)
MỘT SỐ THUẬT NGỮ DÙNG TRONG SÁCH
| Thuật ngữ | Giải thích | Trang |
| Nghề kim hoàn
| Là nghề chế tác và làm ra các đồ vật trang sức như nhẫn, dây chuyền, hoa tai,... từ các kim loại quý: vàng, bạc, đá quý.... | 30 |
| Phiên bản giới hạn | (tiếng Anh: limited edition) Là một lô nhỏ các mặt hàng nhằm tạo ra cảm giác hiếm có hoặc độc quyền. Phiên bản giới hạn cũng có thể được gọi là phiên bản đặc biệt (special editions), phiên bản sưu tâm (collector's editions) hoặc phiên bản cao cấp (deluxe editions) | 11 |
| Phụ kiện trang sức | Là những đồ dùng trang trí cá nhân như vòng cổ, nhẫn, vòng đeo tay, khuyên.... thường được làm từ đá quý, kim loại quý hoặc các chất liệu khác | 9 |
| Tính truyền thống | Là thuộc tỉnh phản ánh giá trị tinh thần văn hoá của một dân tộc, cộng đồng được sáng tạo, tích tụ và được trao truyền qua nhiều thế hệ cho đến ngày nay. Tinh truyền thống không chỉ xuất hiện ở bên ngoài của sản phẩm mà còn tồn tại sau mỗi thiết kế thông qua tư duy sáng tạo có tính kế thừa vốn văn hoá,... | 16 |
Các Bài Học Khác
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn