Nội Dung Chính
(Trang 29)
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
Trình bày được một số nguyên nhân lây nhiễm, gây dịch bệnh ở người.
|
Theo em, bằng cách nào một bệnh dịch có thể lây nhiễm và gây nên dịch bệnh trên diện rộng? |
Nguyên nhân lây nhiễm bệnh dịch có thể chia thành bốn nhóm: Lây nhiễm qua đường tiêu hoá, lây nhiễm qua đường hô hấp, lây nhiễm qua đường máu, lây nhiễm qua đường da – niêm mạc.
I. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG TIÊU HOÁ
- Các bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hoá có nguyên nhân là do ăn, uống những thực phẩm nhiễm các vi sinh vật có hại hay còn gọi là mầm bệnh.
- Mầm bệnh có thể có sẵn trong thực phẩm, do chế biến không đúng cách hoặc do ăn sống, gỏi, tái,... nên mầm bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể người và phát triển thành bệnh.
- Trong quá trình sản xuất, chế biến, bảo quản thông qua dụng cụ chứa đựng, dụng cụ chế biến,... hoặc người chế biến có mang mầm bệnh khi hắt hơi, ho,... có thể làm mầm bệnh xâm nhập vào thực phẩm gây nguy cơ mắc bệnh cho người ăn.
- Môi trường ô nhiễm có thể khiến mầm bệnh từ đất, nước, không khí nhiễm vào thực phẩm.
- Thực phẩm không được che đậy kín khiến cho ruồi, bọ, chuột, gián,... mang mầm bệnh tiếp xúc với thực phẩm gây lây nhiễm mầm bệnh vào thực phẩm.
- Sử dụng chung dụng cụ ăn uống như bát đũa, thìa,... với người bệnh có thể khiến người lành mắc bệnh.
Một số bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hoá như tả, lị,... (Hình 6.1).
Hình 6.1. Các nguyên nhân lây nhiễm bệnh tả.
NGUỒN LÂY NHIỄM BỆNH TẢ
Rau, củ, quả nhiễm khuẩn do tưới nước ô nhiễm, không được tiệt trùng đúng cách
Thực phẩm nhiễm khuẩn không được nấu chín
Dụng cụ ăn uống, thức ăn tiếp xúc với ruổi, gián, chuột,...
Bàn tay tiếp xúc với mầm bệnh
Nguồn nước nhiễm khuẩn
(Trang 30)
| DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM Những việc làm nào trong quá trình sản xuất, chế biến và bảo quản thực phẩm có thể là nguyên nhân lây nhiễm các bệnh theo đường tiêu hoá? |
II. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG HÔ HẤP
- Các bệnh lây qua đường hô hấp thường lây trực tiếp từ người mắc bệnh tới người lành thông qua các giọt bắn li ti được tạo ra khi người bệnh thở, ho, hắt hơi, nói chuyện, khạc nhổ,... Vì vậy, bệnh rất dễ lây khi tiếp xúc gần với người bệnh, ở nơi tập trung đông người, phương tiện giao thông công cộng,...
- Người khoẻ chạm vào bề mặt hoặc đồ vật chứa mầm bệnh như mặt bàn, tay nắm cửa, khăn, quần áo, cốc chén,.. sau đó vô tình chạm vào mũi, miệng của mình, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể.
Một số bệnh lây nhiễm qua đường hô hấp như Covid-19, cúm, lao,...(Hình 6.2).
Hình 6.2. Vi khuẩn lao lây nhiễm qua đường hô hấp
Vi khuẩn lao lây truyền từ người sang người
Tiểu phế quản
Phế quản.
Phổi phải
Vi khuẩn lao
Nhiễm khuẩn lao
Phổi trái
| DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM Vẽ sơ đồ khái quát nguyên nhân lây nhiễm bệnh qua đường hô hấp. |
III. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG MÁU
- Bệnh có thể lây truyền trực tiếp từ người sang người thông qua truyền máu, dùng chung kim tiêm, khi người lành có vết thương hở tiếp xúc với máu của người bệnh....
- Một số trường hợp, mầm bệnh truyền từ mẹ sang thai nhi qua nhau thai....
- Thông qua một số trung gian truyễn bệnh như muỗi cái Anopheles, muỗi vẫn Aedes aegypti,...
(Trang 31)
Một số bệnh lây nhiễm qua đường máu thường gặp như sốt xuất huyết, AIDS, sốt rét,...(Hình 6.3).
Hình 6.3. Chu kì truyền bệnh sốt rét
Muỗi bị nhiễm virus đốt người
Người bị nhiễm virus sốt rét
Virus sốt rét ở trong gan người và nhân lên
Lây nhiễm sang các tế bào hồng cầu
Muỗi hút máu người bị sốt rét
Muỗi truyền bệnh sốt rét cho người khoẻ mạnh
| DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM Kể thêm một số bệnh dịch lây nhiễm qua đường máu. Những hoạt động nào làm tăng nguy cơ lây nhiễm các bệnh dịch này trong đời sống. |
IV. LÂY NHIỄM QUA ĐƯỜNG DA – NIÊM MẠC
Bệnh lây nhiễm qua đường da – niêm mạc thường gặp khi có vết thương hở, vết xước hay vết cắt trên da. Điều này có thể xảy ra khi một người chạm vào, tiếp xúc với nước bọt, phân,... các động vật mắc bệnh hay các sản phẩm từ động vật bị nhiễm bệnh như len, da sống hay lông.
Một số bệnh lây nhiễm qua đường da – niêm mạc thường gặp như bệnh dại, bệnh than, bệnh uốn ván,...
Ví dụ: Virus dại chủ yếu được lây truyền từ nước bọt của các loài động vật bị dại sang người qua vết cắn hoặc qua vết trầy xước trên cơ thể con người. Bệnh dại cũng có thể lây truyền sang người khi động vật bị dại liếm vào vết thương hoặc tiếp xúc vào những chỗ da bị trầy xước hoặc hợp niêm mạc miệng, mũi của người.
(Trang 32)
V. ĐIỀU KIỆN THUẬN LỢI ĐỂ BỆNH DỊCH BÙNG PHÁT THÀNH DỊCH BỆNH
1. Thời tiết, khí hậu
Khoảng thời gian giao mùa, nhất là vào mùa hè, thời tiết có nhiều thay đổi thất thường. Mưa, nóng ẩm là điều kiện thuận lợi để bùng phát các dịch bệnh như tả, lị, sốt xuất huyết, tay chân miệng,... do đây là thời điểm thuận lợi cho sinh vật và phát triển mạnh.
2. Vệ sinh môi trường
Vệ sinh môi trường kém: phòng uế bẩn, rác thải y tế không qua xử lí, chất thải sinh hoạt đặc biệt là phân người và gia súc, gia cầm không được xử lí trước khi đưa vào môi trường,... làm tăng nguy cơ phát tán, lây truyền mầm bệnh dẫn đến tăng nguy cơ bùng phát các dịch bệnh trên người.
3. Tình trạng phát triển kinh tế
Tình trạng phát triển kinh tế tại một số địa phương vẫn còn hạn chế dẫn đến người dân khó tiếp cận các dịch vụ y tế, môi trường sống không đảm bảo vệ sinh, người dân còn thiếu hiểu biết về các biện pháp phòng tránh bệnh dịch dẫn đến nguy cơ bùng phát dịch.
| DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM Phân tích các nguy cơ dẫn đến bùng phát dịch bệnh. |
| KIẾN THỨC CỐT LÕI - Bệnh dịch có thể lây nhiễm qua bốn con đường sau: + Lây nhiễm qua đường tiêu hoá: do ăn, uống những thực phẩm nhiễm mầm bệnh. + Lây nhiễm qua đường hô hấp: qua các giọt bắn li ti được tạo ra khi người bệnh thở, ho, hắt hơi, nói chuyện,.... + Lây nhiễm qua đường máu: qua truyền máu, dùng chung kim tiêm; khi người lành có vết thương hở tiếp xúc với máu của người bệnh; từ mẹ sang con qua nhau thai. + Lây nhiễm qua đường da – niêm mạc: qua tiếp xúc vết thương hở, vết xước hay vết cắt trên da với mầm bệnh. - Điều kiện thuận lợi để bệnh dịch bùng phát thành dịch bệnh: thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều; vệ sinh môi trường sống kém; tình trạng phát triển kinh tế tại địa phương còn hạn chế. |
| LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG 1. Hoàn thành bảng theo mẫu sau:
2. Đề xuất một số biện pháp ăn nhằm giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh. |
Các Bài Học Khác
Chuyên đề học tập Sinh học 11 - Bài 7: Các Biện Pháp Phòng, Chống Bệnh Dịch Ở Người - Cách tự bảo vệ và cộng đồng cùng hành động để ngăn chặn dịch bệnh như vệ sinh cá nhân, tiêm chủng, cải thiện môi trường.
Xem thêm ⟶
Chuyên đề học tập Sinh học 11 - Bài 8: Dự Án: Điều Tra Một Số Bệnh Dịch Phổ Biến Ở Người Và Tuyên Truyền Phòng, Chống Bệnh
Xem thêm ⟶
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn