Nội Dung Chính
(Trang 58)
Sau khi học xong bài này, em sẽ:
- Mô tả được các biện pháp quản lí môi trường nuôi thủy sản.
- Xác định được một số chỉ tiêu cơ bản của nước nuôi thủy sản.
- Có ý thức vận dụng kiến thức về quản lí môi trường thủy sản vào thực tiễn.
Mở đầu
Tại sao phải quản lí môi trường nuôi thủy sản? Những biện pháp nào thường được áp dụng trong quản lí môi trường nuôi thủy sản? Làm thế nào để xác định được một số chỉ tiêu cơ bản của nước nuôi thủy sản (Hình 11.1)?
Hình 11.1. Kiểm tra chất lượng nước nuôi thủy sản
I. VAI TRÒ CỦA VIỆC QUẢN LÍ MÔI TRƯỜNG NUÔI THỦY SẢN
Môi trường nuôi là yếu tố quan trọng quyết định năng suất và chất lượng thủy sản. Do vậy việc quản lí nhằm duy trì sự ổn định của môi trường nuôi thủy sản có vai trò rất quan trọng đối với nuôi trồng thủy sản (Hình 11.2).
Quản lí môi trường nuôi thủy sản
+ Duy trì điều kiện sống ổn định, phù hợp cho động vật thủy sản sinh trưởng, phát triển.
+ Giảm chi phí xử lí ô nhiễm môi trường trong nuôi thủy sản.
+ Ngăn ngừa sự phát sinh ô nhiễm môi trường trên diện rộng.
+ Hạn chế các tác động xấu đến sức khỏe con người.
Hình 11.2. Vai trò của quản lí môi trường nuôi thủy sản
II. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ MÔI TRƯỜNG NUÔI THỦY SẢN
1. Quản lí nguồn nước trước khi nuôi
Nguồn nước là yếu tố quan trọng đầu tiên của môi trường nuôi thuỷ sản. Do vậy, trước khi nuôi thuỷ sản, nguồn nước cần phải được kiểm tra, đánh giá và xử lí các chỉ số an toàn. Chỉ đưa thuỷ sản vào môi trường nuôi khi nguồn nước đảm bảo chất lượng.
Quản lí nguồn nước nhằm chủ động kiểm soát nước nuôi thuỷ sản cả về số lượng, lưu lượng và chất lượng. Cần có hệ thống dự trữ nước để cung cấp khi có nhu cầu. Các nguồn nước nuôi, nước thải cần được xử lí đúng quy định.
(Trang 59)
2. Quản lí nguồn nước trong quá trình nuôi
a) Quản lí yếu tố thủy lí
Trong quá trình nuôi thuỷ sản, các yếu tố thuỷ lí như nhiệt độ, độ trong của nước,... cần thường xuyên được kiểm tra. Trong những thời điểm bất thường như nắng nóng, mưa nhiều, nhiệt độ giảm đột ngột thì việc kiểm tra này cần được quan tâm hơn để có thể xử lí kịp thời và phù hợp. Khi nhiệt độ tăng cao có thể sử dụng mái che hoặc bổ sung nước; nhiệt độ giảm có thể sử dụng hệ thống nâng nhiệt, chiếu đèn hoặc sục khí.
Kết nối năng lực
Mô tả một số việc nên làm để quản lí các điều kiện thủy lí của môi trường nuôi thủy sản mà em biết.
b) Quản lí các yếu tố thuỷ hoá
Định kì đo độ mặn, pH, hàm lượng oxygen hoà tan và hàm lượng NH3 trong môi trường nuôi thuỷ sản. Việc kiểm tra phải được tiến hành thường xuyên và khi phát hiện những bất thường ở đối tượng nuôi như cá bơi nổi nhiều trên mặt nước, cá chết hàng loạt,... Ví dụ: Khi thấy cá nổi đầu nhiều trên mặt nước thì có thể lượng oxygen hoà tan trong nước đang ở mức thấp, cần bổ sung oxygen bằng các hình thức như sục khí, quạt nước; nếu độ mặn cao, có thể tiến hành thay một phần nước hoặc bổ sung nước ngọt để giảm độ mặn.
c) Quản lí các yếu tố thuỷ sinh
Định kì kiểm tra sự có mặt của tảo trong nước nuôi thuỷ sản hoặc kiểm tra khi thấy có sự thay đổi bất thường của màu nước. Ngoài ra, phải quản lí các yếu tố thuỷ sinh khác như rong, rêu, vi sinh vật, cây trồng ven bờ,... một cách phù hợp. Khi thấy hiện tượng mặt nước nổi váng, xuất hiện bọt nước li ti, màu nước thay đổi thì có thể mật độ tảo trong môi trường đang ở mức cao. Để xử lí hiện tượng này, có thể thay thế một phần nước bề mặt, sử dụng hoá chất diệt tảo phù hợp, sục khí hoặc quạt nước để bổ sung oxygen cho nước.
d) Quản lí chất thải nuôi thuỷ sản
Với điều kiện nuôi thuỷ sản công nghiệp, lượng thức ăn dư thừa và chất thải của thuỷ sản tạo ra hằng ngày rất lớn. Nếu không được xử lí kịp thời sẽ dẫn đến ô nhiễm môi trường nuôi. Trong trường hợp này cần thiết phải bổ sung các chế phẩm vi sinh, enzyme để hỗ trợ quá trình chuyển hoá. Ngoài ra, có thể sử dụng các biện pháp thu gom cơ học theo chu kì.
3. Quản lí nguồn nước sau khi nuôi
Nguồn nước thải sau nuôi thuỷ sản và nguồn nước bị ô nhiễm cần được xử lí trước khi đưa ra môi trường. Tuỳ từng mức độ ô nhiễm khác nhau mà thực hiện các biện pháp xử lí phù hợp như đưa vào bể lắng, lọc, xử lí hoá chất, xử lí bằng các chế phẩm sinh học,...
Khám phá
Vì sao khi nuôi thủy sản trong ao, sau mỗi vụ phải thay nước.
Kết nối năng lực
Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu về việc quản lí môi trường nuôi một loài thủy sản phổ biến ở địa phương em.
(Trang 60)
III. XÁC ĐỊNH MỘT SỐ CHỈ TIÊU CƠ BẢN CỦA NƯỚC NUÔI THỦY SẢN
1. Xác định độ mặn, pH và hàm lượng oxygen hòa tan nước
a) Chuẩn bị
Dụng cụ: thiết bị đo độ mặn, pH và hàm lượng oxygen hòa tan, dụng cụ đựng nước (ca, cốc, chai,...)
a) Thiết bị đo độ mặn, pH và hàm lượng oxygen hòa tan; b) Ca nhựa; c) Cốc đong
Hình 11.3. Dụng cụ, thiết bị
Mẫu nước: Dùng dụng cụ đựng nước lấy nước tại các nguồn nước khác nhau, nếu lấy nước ở cùng một nguồn nước thì lấy tại các vị trí khác nhau.
b) Các bước thực hành
Bước 1. Khởi động thiết bị đo
Lắp pin (hoặc cắm nguồn) vào thiết bị.
Bấm nút On/Off, khi nhìn thấy đèn sáng hoặc hiển thị thông số là thiết bị đã được khởi động.
Bước 2. Đo các chỉ tiêu
Chuyển thiết bị về chế độ đo độ mặn pH/hàm lượng oxygen hòa tan.
Mở nắp đậy điện cực, cắm chìm điện cực vào mẫu nước cần đo.
Bước 3. Đọc kết quả
Đợi 5 đến 10 giây, kết quả đo sẽ hiển thị trên màn hình thiết bị.
Ghi nhận kết quả đo.
Hình 11.4. Các bước xác định độ mặn, pH và
c) Thực hiện
Học sinh thực hành theo nhóm, mỗi nhóm không quá 5 học sinh.
Mỗi nhóm thực hiện đo độ mặn, pH và hàm lượng oxygen hòa tan với các mẫu nước khác nhau.
(Trang 61)
Tiến hành đo đúng kĩ thuật.
So sánh kết quả đo giữa các nhóm với nhau.
d) Đánh giá
Học sinh tự đánh giá và đánh giá kết quả của nhóm khác theo các tiêu chí: các bước tiến hành, kĩ thuật sử dụng thiết bị, kết quả thực hành (số liệu đo), an toàn lao động và vệ sinh môi trường.
Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả của mỗi nhóm, đồng thời phân tích sự sai khác trong kết quả đo của các nhóm (nếu có).
2. Xác định sinh vật phù du trong nước
a) Chuẩn bị
Dụng cụ: kính hiển vi quang học có vật kính 4x, 10x, 40x, 100x và thị kính 10x (tương đương với độ phóng đại từ 40 lần đến 1 000 lần); lam kính, lamen, bông, pipet, dụng cụ đựng nước.
Mẫu nước: mẫu nước được lấy từ các nguồn nước nuôi thủy sản khác nhau.
b) Các bước thực hành
Bước 1. Chuẩn bị tiêu bản
Đặt một ít sợi bông lên lam kính.
Dùng pipet nhỏ một giọt nước mẫu lên phần sợi bông trên lam kính.
Đậy lamen lên mẫu nước.
Bước 2. Quan sát tiêu bản trên kính hiển vi
Đặt tiêu bản lên mâm kính.
Quan sát mẫu vật ở các độ phóng đại khác nhau.
Bước 3: Ghi nhận kết quả.
Quan sát, ghi chép, vẽ lại những sinh vật quan sát được.
Thu dọn dụng cụ thực hành.
Bảo quản kính hiển vi đúng cách.
Hình 11.5. Các bước xác định sinh vật phù du trong nước
c) Thực hiện
Học sinh thực hành theo nhóm, mỗi nhóm không quá 5 học sinh.
Mỗi nhóm thực hiện việc quan sát giữa các mẫu nước khác nhau.
Thực hành đúng kĩ thuật.
So sánh kết quả quan sát giữa các nhóm với nhau.
d) Đánh giá
Học sinh tự đánh giá kết quả theo các tiêu chí: các bước tiến hành, kĩ thuật sử dụng thiết bị, kết quả thực hành (kết quả quan sát), an toàn lao động và vệ sinh môi trường..
Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả của mỗi nhóm, đồng thời phân tích sự sai khác trong kết quả quan sát của các nhóm (nếu có).
Các Bài Học Khác
Bình Luận
Để Lại Bình Luận Của Bạn